پرسش از شما:

کارکرد یا وظیفه احزاب در کشورمان چیست؟چند مورد از احزاب را نام ببرید؟

پاسخ از ما : 

 یکى از موضوعات مهم در صحنه سیاسى ایران بعد از انقلاب مشروطیت، احزاب و تشکل هاى مردمى است که به رغم سابقه یک صد ساله، هنوز حزب و تشکیلات منسجم و قوام یافته فراگیرى که نماینده واقعى بخشى از طبقات اجتماعى باشد، شکل نگرفته است.

حزب( Party   ) در لغت به معنای فشردن و سخت شدن،گروه، دسته و طایفه آمده است. و در اصطلاح حزب، گروه یا دسته ای را گویند که در امور اجتماعی نظرهای مخصوص یک جمعیت یا یک طبقه را تعقیب نماید. طبیعتاً جمعیتی با مشخصات فوق از حالت بیهویتی خارج شده به مرحلة داشتن هویت و شخصیت حقوقی پای مینهد. زیرا در حزب اعضاء یا اجزاء تبدیل به کلی می شوند با اهدافی واحد و شکل گرفته از تشکلشان. به بیان دیگر حزب ارگانی است اجتماعی – سیاسی یا مردمی که داوطلبانه برای دستیابی به اهداف برخاسته از ایدئولوژی مشترکشان گرد هم آمده باشند.

شاخصه ها و عناصر احزاب به قرار زیر است:

اول آن که از طریق انتخابات و مبارزات پارلمانى قدرت سیاسى را به دست آورند، مبارزه مسالمتآمیز را براى کسب کرسى هاى بیشتر و تشکیل حکومت گسترش دهند، به ایجاد نظم و ارتباط در اعضا از طریق رإىگیرى و محافل ویژه حزبى اقدام نمایند و داراى سلسله مراتبى باشند که حافظ انسجام و هماهنگى حزب باشند؛

دوم آن که داراى جهان بینى، ایدئولوژى، شعار، فلسفه سیاسى، جهت گیرى طبقاتى، استراتژى و تاکتیک مبارزه باشد؛

سوم آن که تلاش کنند تا قدرت سیاسى را مستقیما در دست گرفته یا در آن شریک شوند تا در پرتو آن بتوانند به اهداف مادى و غیرمادى خود دست یابند.

کارویژه هاى احزاب سیاسى

احزاب سیاسى کارویژه هایى را در زندگى اجتماعى عهده دار هستند که در تحقق دموکراسى و حاکمیت ملى نقش حیاتى دارد و لازم است تبیین شود. درباره وظایف و کارویژه هاى احزاب دیدگاه هاى مختلفى ارائه شده است که در این جا به مهم ترین آنها اشاره مى کنیم:

1-       سازمان‏دهى و انسجام نیروهاى پراکنده و شکل‏دهى به افکار عمومى ناهماهنگ.

2-       تربیت و رشد نیروهاى کارآمد براى توسعه نظام سیاسى.

3-       انعکاس خواسته‏هاى مردم به دستگاه حاکم و سلب استعداد و فساد سیاسى، اقتصادى و ادارى از قواى حاکم و کارگزاران نظام.

4-        توسعه سیاسى و رشد اجتماعى در اثر رقابت در مشارکت سیاسى.

5-       شفاف شدن دیدگاه‏ها و مدون شدن برنامه‏ها در جریان رقابت‏هاى سیاسى.

6-        جلوگیرى از انحراف‏ها و گرایش نیروهاى پرجنب و جوش جوان و تک‏روى‏هاى آنها. 7

7-       حفظ و ثبات نظام در صورتى که در اصل نظام، اعتقاد مشترک داشته باشند و تفاوت آنها تنها در سلیقه‏ها و برنامه‏هاى سیاسى باشد.

8-       گزینش و معرفى نامزدهاى انتخاباتى براى کسب قدرت.

9-       آگاهى مردم در جریانات سیاسى و اجتماعى و مشارکت هر چه بیشتر آنها و... .

در رابطه با احزاب و تشکلهای سیاسی کشور باید گفت: تشکل‏های سیاسی بعد از انقلاب اسلامی در ابتدا تحت عنوان گروههای چپ و گروههای راست در قالبهای مختلفی مثل جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارزتقسیم بندی می‏شدند. پس از دوم خرداد 76 طیف بندیها در دو قالب جبهه دوم خرداد( متشکل از مجمع روحانیون مبارز، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، حزب کارگزاران سازندگی ایران، حزب مشارکت ایران اسلامی، حزب همبستگی ایران اسلامی و... )و ائتلاف پیروان خط امام و رهبری(شامل تشکل‏های همسو با جامعه روحانیت مبارز)شکل گرفت. در آستانه انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری، صف بندی گروهها و احزاب سیاسی در قالب جریان اصول گرا و اصلاح طلب شکل گرفت. گروههای اصول گرا شامل گروههای با گرایش راست قدیم شامل جامعه روحانیت مبارز و تشکل های همسو وگروههای اصلاح طلب که از مجموع گروههای چپ و جبهه دوم خرداد تشکیل شد. = مهمترین احزاب دهه 60 حزب جمهوری اسلامی(1356تا1366) جامعه روحانیت مبارز( 1356تا امروز) سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی (1358- 1365) = مهمترین احزاب دهه 70 مجمع روحانیون مبارز(1367- تا امروز) سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران (1370-1388) = مهمترین احزاب دهه 80 حزب کارگزاران سازندگی (1374-1388) جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی (1376-تا امروز) جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی (1374-1378) حزب مشارکت اسلامی (1377-1388) جبهه دوم خرداد (1376-1388) حزب همبستگی ایران اسلامی (1377- تا امروز) حزب اسلامی کار(1377- تا امروز)

جهت آگاهى بیشتر ر.ک:

- جناح بندی سیاسی در ایران، سعید برزین، نشر مرکز

- جناح های سیاسی در ایران امروز، حجت مرتجی، انتشارات شفیعی

- شناسنامه تشکلها و احزاب سیاسی ایران، انتشارات کمیل

- شناسنامه احزاب سیاسی ایران، محمدرضا ناظری .